پیوستن به مدوس

ادغام و اکتسـاب دارایی­ها

ادغام و اکتساب دو نوع استراتژی تجدید ساختار سازمانی است که نقش موثری در اکثر استراتژی­های شرکتی بازی می­کند. ایجاد هم­افزایی در جنبه­های مختلف به عنوان اهداف کلان شرکت­ها در ادغام و اکتساب، محوری­ترین موضوع در این رابطه بوده و می­تواند به سه دسته زیر تقسیم­بندی گردد:

  • هم­افزایی مالی،
  • هم­افزایی عملیاتی و
  • هم­افزایی استراتژیک

ادغام و اکتساب دارایی­ها (M&A)

ادغام و اکتساب دارایی­ها (M&A) مفهوم و معانی حقوقی متفاوتی دارد. بطور معمول به معاملات بین دو شرکت گفته می شود که در مرحله ترکیب یا ادغام شدن می باشند. ادغام و اکتساب دو نوع استراتژی تجدید ساختار سازمانی است که نقش موثری در اکثر استراتژی­های شرکتی بازی می کند.

ادغام زمانی رخ می دهد که دو شرکت تصمیم به ترکیب دارایی­ها و بدهی هایشان می گیرند و یک شرکت جدید به وجود می آورند یا زمانی که یک شرکت، شرکت دیگری را خریداری می کند.

اکتساب خرید درصدی از دارایي­ها و یا اوراق بهادار یک شرکت جهت به دست آوردن مدیریت کنترلی آن است.

ایجاد هم­افزایی در جنبه های مختلف به عنوان اهداف کلان شرکت­ها در ادغام و اکتساب، محوری­ترین موضوع در این رابطه بوده و به سه دسته زیر تقسیم می شود:

  • هم افزایی مالی،
  • هم افزایی عملیاتی و
  • هم افزایی استراتژیک

هم افزایی مالی

هم افزایی مالی موجب می شود بازدهی شرکت به صورت جریان­های نقدی بالاتر و یا هزینه سرمایه (نرخ تنزیل) پایین تر ظاهر شود. در واقع، پس ادغام و اکتساب، هزینه سرمایه هر دو شرکت کاهش می یابد چرا که هزینه انتشار اوراق بدهی و اوراق سرمایه برای شرکت­های بزرگتر، کمتر است. همچنین جریان های نقدی مازاد موجب افزایش نقدینگی، کاهش احتمال ورشکستگی و ایجاد سرمایه داخلی برای شرکت شده و در نتیجه شرکت­های اکتساب گر می توانند با استفاده از جریان­های نقدی مازاد شرکت هدف، فرصت­های سرمایه گذاری خود را افزایش دهند.

 

اهداف جزئی تر در هم افزایی مالی عبارتند از:

استفاده از ظرفیت مالیاتی

سود ناشی از معافیت مالیاتی یکی از دلایل قوی برای برخی از اکتساب­ها محسوب می شود. سودهای مالیاتی که از اکتساب حاصل می شوند در بردارنده موارد زیر است:

  • استفاده از زیان­های مالیاتی که ماحاصل زیان عملیاتی خالص است،
  • استفاده از ظرفیت بدهی استفاده نشده و
  • استفاده از وجوه اضافی

مطابق با آیین‌نامه اجرایی بند “ز” ماده (۱۱۱) اصلاحی قانون مالیاتهای مستقیم، مفهوم ادغام یا ترکیب شرکت‌ها از لحاظ مقررات مالیاتی به دو صورت ذیل می باشد:

الف) انتقال دارایی­ها و بدهی‌های یک یا چند شرکت به یک شرکت دیگر که از این پس شرکت موجود نامیده می‌شود، به طوری که شرکتهای ادغام شونده منحل می­شوند لکن شرکت موجود نام و هویت خود راحفظ کرده و دارایی و بدهی آن به‌میزان جمع دارایی و بدهی شرکتهای ادغام شونده افزایش می‌یابد.

ب) انتقال دارایی‌ها و بدهی­های یک یا چند شرکت به شرکت جدید، به طوری که شرکت‌های ادغام شونده منحل شده و میزان دارایی و بدهی شرکت جدید معادل جمع دارایی‌ها و بدهی های شرکت‌های ادغام شونده خواهد بود.

افزایش ظرفیت بدهی

اگر جریان­های نقدی شرکت هدف و شرکت اکتساب گر با یکدیگر مرتبط باشد، جریان­های نقدی حاصل از تلفیق دو شرکت نسبت به شرکت­های مجزا، نوسان کمتری خواهد داشت. همچنین شرکت­ها قدرت وام گیری بیشتری نسبت به دو شرکت مجزا دارند و می توانند از مزایا مالیاتی بیشتری استفاده نمایند. مزایای مالیاتی می توانند بصورت جریان­های نقدی بالاتر یا هزینه سرمایه کمتر ظاهر شود و به دنبال آن استفاده بیشتر از بدهی برای تأمین سرمایه امکان پذیر گردد.

اصلاح ساختار دارایی

معمولا شرکت­های کوچک دارای یک محصول منحصر به فرد می باشند اما با مشکل کمبود کارشناس و یا سیستم فروش مواجه هستند. بنابراین شرکت­های بزرگتر جهت تولید و بازاریابی اینگونه محصولات در ابعاد وسیع­تر اقدام به اکتساب آنها می نمایند. البته دو شرکت بزرگی که دارای منابع مکملی باشند نیز می توانند ادغام یا اکتساب شوند در نتیجه ارزش دو شرکت با یکدیگر بیشتر از زمانی است که هر یک به صورت مجزا به فعالیت خود ادامه دهند، زیرا هر یک دارای منابعی هستند که دیگری ندارد و ارزان­تر از زمانی است که مجزا از یکدیگر بوده اند. همچنین شرکت­ها برای بقای خود می بایست تکنولوژی خود را ارتقا دهند. از این رو خرید یک شرکت کوچک با تکنولوژی برتر باعث می شود که شرکت در یک محیط رقابتی دوام بیاورد و رشد کند.

تملیک سهام زیر قیمت

ادغام و اکتساب زمانی که ارزش بازاری شرکت هدف بصورت قابل ملاحظه ای کمتر از هزینه جایگزینی اش باشد، بازده خوبی را فراهم می کند. همزمان با افزایش ارزش شرکت، مالکان شرکت که همان صاحبان سهام هستند از سود حاصله منتفع می شوند که به آن سود صاحبان سهام می گویند.

غالبا شرکت­ها از طریق کاهش در هزینه و بهبود کارایی عملیاتی، ایجاد انگیزه مطلوب برای مدیران و یا بهبود قدرت بازار، اقدام به افزایش ارزش شرکت می نمایند.

هم افزایی استراتژیک

برخی از اکتساب­ها دارای مزایای استراتژیک می باشند. اگر برخی اقدامات همچون انعطاف پذیری مدیریت با توجه به عملیات آتی شرکت صورت پذیرد، فرصت بهره مندی از محیط رقابتی برای شرکت­ها ایجاد می شود. به عبارتی هم افزایی استراتژیک بیشتر شبیه یک گزینه سرمایه گذاری است تا یک استاندار سرمایه گذاری.

براساس مطالعات سگیل در معاملات اکتساب شرکت­ها، دو نوع خریدار وجود دارد:

  • اکتساب کننده مالی که شرکت­ها را برای سرمایه گذاری مالی و استفاده از فرصت­های سرمایه گذاری خریداری می کنند و
  • اکتساب کننده استراتژیک که شرکت­های هدف را برای توسعه و بقای کسب و کار خود خریداری می کنند. خریداران مذکور، استراتژی خرید و اکتساب را به منظور تقویت، توسعه و تکمیل عملیات خود به کار می گیرند و از این طریق مزیت رقابتی خود را افزایش می دهند.

اهداف جزئی تر در هم افزایی استراتژیک به شرح زیر قابل تفکیک می باشند:

تنوع بخشی برای کاهش ریسک

تنوع بخشی یکی از مزایای اصلی استراتژی­های ادغام و اکتساب بخصوص ادغام­های نامرتبط محسوب می شود. ادغام دو شرکت نامرتبط موجب کاهش ریسک تجاری و در نهایت کاهش نرخ تنزیل شرکتی شده و منجر به افزایش ارزش بازاری شرکت می شود. در شرایط عملیاتی، اگر جریان­های درآمدی دو شرکت دارای همبستگی منفی با یکدیگر باشند، ریسک تجاری کاهش فزآینده ای خواهد داشت و مزایای تنوع بخشی برای شرکت به وجود می آید. تنوع بخشی باعث کاهش ریسک غیرسیستماتیک یک شرکت خواهد شد. مدیران شرکت­های مادر اعتقاد دارند که به وسیله خرید شرکت­های متعلق به کسب و کارهای دیگر و تنوع بخشی می توان نوسان بازده و ریسک را کاهش داد و موجب افزایش ارزش بالقوه شد.

کاهش رقابت

ممکن است شرایط رقابتی، شرکت­ها را ترغیب به اکتساب نمایند. در بازارهایی که پویا هستند و بازار سهام شرکت­ها دارای ثبات است، شرکت­های تازه تأسیس به سختی می توانند وارد بازار شوند. زیرا حضور آنها مستلزم افزایش ظرفیت­ها می باشد. بنابراین شرکت­های تازه تأسیس ترجیح می دهند در قالب اکتساب به بازار راه پیدا نمایند تا ریسک واکنش­های رقابتی کاهش یابد. در برخی از موارد انگیزه اصلی، تثبیت یک صنعت است که این امر از طریق بستن ظرفیت شرکت هدف در راستای تعادل هرچه بیشتر عرضه و تقاضا صورت می پذیرد.

اصلاح ساختار مدیریتی  

مدیران به دلایل گوناگون، مطابق با سلایق سهامداران رفتار نمی کنند. گاهی نیز مدیران، برخی دارایی­ها را با هزینه های هنگفت برای نفع شخصی خود خریداری می کنند. شرکت اکتساب­گر هم با جایگزینی مدیریت سعی در افزایش ارزش شرکت هدف می کند.

انگیزه های مدیریتی برای ادغام و اکتساب را می توان در قالب سه تئوری زیر مطرح کرد:

  • تئوری مدیریت ناکارا: تئوری مدیریت ناکارا بر مبنای نظریه ای است که مدیریت شرکت به دلیل کمبود دانش یا صلاحیت، توانایی جذب ارزش بالقوه برای شرکت را ندارد. لذا با جایگزینی مدیریت کاردان از طریق ادغام و اکتساب می توان ارزش حقوق صاحبان سهام را افزایش داد.
  • تئوری اختیار مدیریتی: توجیه اصلی برای انگیزه­های مدیریتی مربوط به تئوری نمایندگی است که بیان می کند گاها مدیریت شرکت انگیزه های شخصی مانند افزایش شهرت، افزایش تعدیلات مالی و دست­یابی به میراث ماندگار در قالب یک امپراطوری را که در تضاد با منافع صاحبان سهام است، دنبال می کند.

تئوری غرور: این تئوری با یک رویکرد روانشناسانه در راستای توضیح ادغام و اکتساب پدید آمده است. این تئوری بیان می کند که مدیریت شرکت اکتساب­گر، توانایی خود را برای اکتساب شرکت هدف بیش از حد واقعی ارزیابی می کند. این خوش بینی مدیریتی منجر به یک تصمیم گیری اشتباه شده و ادغام و اکتساب بیش از حد ارزش­گذاری می شود.

افزایش اندازه شرکت

ارتباط میان اندازه شرکت و ساختار آن یکی از موضوعات اصلی در تئوری سازمانی است. مطالعات نشان داده است که اندازه سازمانی یکی از ویژگی­های کلیدی بروکراتیک همچون رسمی تر شدن و تقسیم کار محسوب می شود. همچنین ادغام و اکتساب فرصتی را برای شرکت­ها فراهم می کند تا نه تنها در سطح ملی بلکه منطقه ای و جهانی به رقابت بپردازند. اندازه شرکت از دو جنبه دارای اهمیت است:

  • اندازه وجوه بدست آمده و
  • جذب مشتریان جدید.

 

ارتباط میان اندازه و بروکراسی شرکتی نشان می دهد که اندازه شرکت، ارتباط مثبتی با بازده حاصل از ادغام و اکتساب دو شرکت دارد.

هم افزایی عملیاتی

هم افزایی عملیاتی، امکان دست­یابی به تولید و یا کارایی اداری را حاصل می کند. همچنین آن دسته از فعالیت­هایی است که به شرکت­ها اجازه می دهد تا درآمد عملیاتی را افزایش و هزینه هایشان را کاهش دهد. زیرا می توانند خطوط تولیدی متعادل تر و سیستم توزیع قوی تری را راه اندازی نمایند. علاوه بر این هزینه های شرکت به دلیل صرفه به مقیاس در بخش­های تولیدی، بازاریابی، خرید و مدیریت کاهش می یابد.

 

 هم افزایی عملیاتی را می توان در چهار دسته تقسیم بندی کرد:

صرفه در مقیاس

در اکتساب یک شرکت با رقیبش، صرفه به مقیاسی به وجود می آید که منجر به کاهش میانگین هزینه های تولیدی از طریق حذف بخش­های زائد شرکت­ها می شود. به عبارت دیگر زمانی که میانگین هزینه های تولید کاهش و تولیدات افزایش یابد صرفه به مقیاس پدید می آید.

همچنین رقبایی با یک جایگاه مشترک ممکن است در راستای افزایش مشتریانشان ترکیب شوند. دست­یابی به صرفه در مقیاس هدف طبیعی ادغام­های افقی است. ولی برخی از این صرفه­ها در ادغام­های نامرتبط نیز رخ می دهد تا خدمات اصلی همچون خدمات دفتری مدیریت و حسابداری، کنترل مالی، توسعه ابعاد اجرایی و حتی مدیریت سطوح بالای مدیریتی را به اشتراک بگذارند.

صرفه در حیطه

براساس دیدگاه پورتر یکی از اهداف و انگیزه های ادغام و اکتساب شرکت­ها دست­یابی به صرف جویی در حیطه است. هنگامیکه بهای تمام شده تولید مشترک دو محصول در یک شرکت کمتر از جمع بهای تمام شده تولید محصولات مذکور در دو شرکت مجزا باشد، صرفه جویی در حیطه بدست می آید. به عبارت دیگر استفاده از ظرفیت تولید دو یا چند محصول مشابه منجر به صرفه جویی در حیطه می شود. صرفه در حیطه نوعی صرفه در مقیاس است که در شرکت­های چند محصولی یا شرکت­هایی با چند زنجیره عرضه، رخ می دهد. اگر متوسط هزینه های تولید در یک شرکت کمتر از هزینه های تولید همان محصولات در دو شرکت مجزا باشد صرفه در حیطه ایجاد می شود.

افزایش سهم بازار

با استفاده از استراتژی ادغام و اکتساب، سهم بازار شرکت­های خریدار افزایش و تعداد رقبا کاهش می یابند. براساس تحقیقات کوک، دو راه برای افزایش سهم بازار وجود دارد.

روش اول) شرکت­های خریدار، سهم بازاری خود را از طریق ایجاد خطوط تولید جدید یا خرید شرکت­های فعال در مناطق جغرافیایی مختلف افزایش می دهند.

روش دوم) خط تولید فعلی را با افزایش ظرفیت تولید بهبود می بخشند.

در مواردی هر دو روش تواما توسط شرکت­های خریدار به کار گرفته می شود. شرکت­های خریدار سعی دارند با اکتساب شرکت­های رقیب، قدرت و کنترل بازار را بدست آورده و رهبری قیمت محصول را به عهده گیرند.

توانایی در تعیین قیمت، تعداد و ماهیت محصولات فروخته شده و خلق سودآوری بالاتر از سودآوری نرمال بازار را “قدرت بازار” گویند.

ورود به کسب و کار جدید و بین المللی شدن

ادغام و اکتساب راهی برای ورود به کسب و کار جدید است. در پی چنین اهدافی شرکت­ها از جریان­های نقدی حاصل شده از اکتساب برای سودآوری و کسب دارایی­هایی با ارزش بالقوه استفاده می کنند و سپس این دارایی­ها را در راستای کسب و کار فعلی شرکت یا کسب و کار دیگری به کار می گیرند. به طور کلی ادغام و اکتساب راهی است تا شرکت­های اکتساب گر بتوانند مستقیما در قالب یک شرکت دیگر به بازارهای جهانی ورود پیدا کنند.

انواع روش­های ادغام و اکتساب دارایی­های

با توجه به سیاست­های اقتصادی و توسعه ای سرمایه گذاران به دو گروه اصلی به شرح زیر تقسیم می شود:

گروه اول) ادغام و اکتساب دارایی­ها بر اساس روش و شیوه انجام کار

افقی: یک ادغام افقی بین دو شرکت که در صنایع مشابهی فعالیت می کنند و ممکن است رقیب و یا همکار یکدیگر باشند و با هدف افزایش توان رقابتی و توسعه سهم بازار، رخ می دهد.

عمودی: یک ادغام و اکتساب عمودی بین یک شرکت و تامین کننده آن و یا یک شرکت و مشتریان آن در طول زنجیره تامین، با هدف تثبیت و توسعه موقعیت شرکت در صنعت مربوطه صورت می گیرد. در ادغام عمودی ضمن افزایش قدرت رقابت در بازار و کاهش شوک­های خارجی مربوط به محیط کسب و کار، شرکت می تواند کنترل بیشتری به روی زنجیره تامین کالاها و عرضه محصولات خود داشته باشد.

مجتمع: این نوع ادغام و اکتساب بین شرکت‌های صنایع مختلف و غیر مرتبط با هدف متنوع سازی بازارهای هدف و توسعه کسب و کار انجام می شود.

گروه دوم) ادغام و اکتساب دارایی­ها براساس انواع فرم­های اجرایی

قانونی: در این روش یک شرکت یا نهاد اقتصادی بزرگ با خرید دارایی­ها و بدهی­های شرکت هدف، کسب و کار آن شرکت را در اختیار گرفته و فعالیت شرکت هدف (ادغام شده) به عنوان یک نهاد اقتصادی متوقف می شود.

شرکت فرعی: در این روش شرکت سرمایه گذار مالکیت سهام شرکت هدف را خریداری و آن را به عنوان یک شرکت زیر مجموعه در سبد سرمایه گذاری­های خود قرار می دهد و شرکت هدف نیز در چارچوب رویه ها و دستورالعمل­های ابلاغی از سوی سهامدار جدید به فعالیت خود ادامه میدهد.

تجمیع/تلفیق: در این روش هر دو شرکت بعد از ادغام در یکدیگر به یک نهاد اقتصادی یا شرکت جدید تبدیل شده و شرکت­های قبلی غیر فعال می شوند.

خدمات قابل ارائه در حوزه: ادغام و اکتساب دارایی­ها

با توجه به اینکه در عملیات ادغام و تمکل دارایی­ها ساختار حاکمیتی و سرمایه ای شرکت به طور جزئی و یا کلی دچار تغییرات خواهد شد، لازم است قبل از هرگونه اقدامی نسبت به دریافت نظرات صاحبان سهام و مدیران اثرگذار در فعالیت­ها اقدام گردد. لذا اهم خدمات قابل ارائه در این زمینه عبارتند از:

  • بررسی ساختار حاکمیتی شرکت سرمایه گذار و شرکت هدف و تعیین انطباق­ها و اختلافات بین شرکت­ها (از لحاظ عملیاتی، حاکمیتی، مالی و سرمایه ای)
  • بررسی صنایع مورد نظر و تحلیل مزیت­ها و محدویت­های رقابتی صنایع و میزان اثرگذاری بر روی یکدیگر
  • بررسی شرایط قانونی و قابل اجرا بودن فرآیند ادغام و اکتساب
  • تهیه مدل عملیاتی و اعلام کلیه مزایا و معایب و محدودیت­های پیش بینی شده
  • انجام مراحل قانونی ادغام و یا اکتساب دارایی­ها و ثبت کلیه اقدامات انجام شده در این خصوص

تماس با ما برای اطلاعات بیشتر

تماس با ما

نام و نام خانوادگی(ضروری)